Her web sitesinde karşımıza çıkan cookies ya da Türkçe karşılığıyla çerezler nedir? Bir web yöneticisi veya sadece bir kullanıcı olabilirsiniz ancak hepinizin bu çerezler hakkında bilgi sahibi olması gerekli. Bu terim, bir kullanıcının her hangi bir web sitesi ile çalışmasını kolaylaştırmak için bilgisayarınızda sakladığı küçük veri parçalarını ifade eder.
Çerezler Nasıl Çalışır?
Temel olarak ad, giriş, şifre gibi verileri içeren sitelerde bulunan formları doldurmak amacıyla oluşturulur. Kullanıcı siteye bilgilerini bir defa girer, cookies veriyi kaydeder, kullanıcı tekrar siteye erişim sağladığında tarayıcı bu dosyayı sunucuya HTTP isteği olarak gönderir.
Örneğin Gmail hesabınıza giriş muhtemelen uzun zamandır şifre girmenize gerek kalmıyordur. İşte tam olarak çerezler bunlardır. Cookies, kullanıcıların kimliğini doğrulama, oturumlarını izleme, bireysel tercihlerini ve istemcilerle ilgili istatistikleri kaydeder ve bunları saklar. Daha sonra aynı kullanıcı aynı siteyi ziyaret ettiğinde çerezler kullanıcıyı tanıtır ve kullanıcının kişisel tercihlerine uygun sayfaları görüntülemeye başlar.
Çerezler Ne İçin Kullanılır?
Cookies her şeyden önce kullanıcının rahatlığı için kullanılır. Bir web sitesine kaydolursanız ve her ziyaret edişinizde tekrar ve tekrar aynı bilgileri girmek can sıkıcı gelebilir. Ayrıca çerezler sadece bir siteye üye girişini tamamlamanızı sağlamaz.
Örneğin bir e-ticaret sitesinde alışveriş yaparken yanlışlıkla tarayıcıyı kapattığınızı düşünün. Korkacak bir şey yok! Çerezler, sepete eklediğiniz ürünleri ve görüntülediğiniz içerikleri sakladı. E-ticaret sitesine tekrar giriş yaptığınızda hemen hemen her şey bıraktığınız gibi olacak.
Çerezler daha birçok farklı amaçla kullanılabilir. Kişisel verilerimizden, yazdığınız bir metine kadar bilgiyi hatırlayabilir. Peki hangi bilgileri hatırlayabilir? Genel olarak şu bilgileri hatırlayabilir;
- Dil tercihinizi,
- Para biriminizi,
- Online bir mağazada sepete eklediğiniz ürünleri,
- Bir yazı alanına daha önceden girmiş olduğunuz bir metini,
- Kullanıcıların IP adreslerini,
- Siteyi ziyaret tarih ve saatlerini,
- Kullanıcının hangi tarayıcıyı kullandığını ve tarayıcının sürümünü,
- Sayfalar arası geçişleri,
- Ve bunlar gibi bilgiler.
Tüm bunlara ek olarak sadece web yöneticileri değil, reklam verenler de istatistik toplamak amacıyla çerezleri kullanır. Reklam verenlerin topladığı çerezler sayesinde kullanıcılara daha önce aradıkları ürünlerin reklamları görüntülenir. Bu nedenle cookies, ilgi odaklı reklamcılığın ayrılmaz bir parçasıdır.
Çerez Türleri
İçeriğimizin hemen hemen her kısmında belirttiğimiz gibi bu çerezler tamamen kullanıcıya daha gelişmiş bir web deneyimi sunmak için kullanılır. Hepsi aynı amaca yönelik olsa bile birkaç cookies türü birbirinden ayırt edilebilir özelliklere sahiptir. Bunları inceleyelim…
Geçici Cookies
Geçici çerezler, geçerli tarayıcı oturumu sırasında tarayıcıda depolanan bilgilerdir ve tarayıcıdan çıktıktan sonra bilgisayardan silinir. Bu nedenle oturum çerezi (session cookie) olarak anılır. Oturum çerezleri kullanıcının bilgisayarından bilgi toplamaz. Bilgileri genellikle kullanıcıyı kişisel olarak tanımlamayan bir oturum kimliği biçiminde depolarlar.
Kalıcı Cookies
Kalıcı çerezler (Persistent cookies) sıkça kullanılır. Web sitenizde eylemler gerçekleştiren ziyaretçinin daha önce kaydettiği bilgileri, ayarları ve kişisel tercihleri veya oturum açma bilgilerini bilgisayarınıza kaydeder. Bu, kullanıcı aynı siteye tekrar eriştiğinde, kullanıcının bilgisayarında bulunan cookies’in web suncusuna aktarıldığı ve kullanıcıya özel bilgilerin kaybolmadığı anlamına gelir.
Kalıcı çerezlerin amacı kullanışlı bir deneyim sunmaktadır. Ancak bu cookies türüne web sunucunuz tarafından tanımlanan bir son kullanma tarihi vardır. Son kullanma tarihi geçen çerezler otomatik olarak silinir. Kalıcı çerezlere en iyi örneklerden iki tanesi Google Analytics ve Yandex Metrica’dır.
Güvenli Cookies
Güvenli çerezler (Secure cookie), çerezin kapsamını “güvenli” kanallarla yani genellikle SSL (https) protokolü ile sınırlayan bir cookies türüdür. Çeşitli teknikler ile çerezlere saldırı yapılabilir ve bu kullanıcıya ve web yöneticisine büyük zararlar oluşturabilir. HTTPS aracılığıyla şifreli bağlantılar oluşturan bir çerez türü olduğu için “güvenli” olarak adlandırılır.
HTTPOnly Cookies
Bu tür çerezlere API üzerinden erişilemez. Bu çerezlerin çalınmasını önler. Çerezleri zaman zaman silmelisiniz, çünkü bunlar sabit diskinizde yer kaplar ve bilgisayarınızın hızını etkiler. Ayrıca birçok modern tarayıcıda çerezleri kapatmak mümkündür.