Vektör Grafikler; matematik tabanlı bilgisayar görüntü formatıdır. Bilgisayar görüntü formatı dediğimize aldanmayın. Bu görüntü formatı aslında bilgisayarlardan çok daha önce bulunmuş ve değerini kaybetmeden günümüze kadar gelmiştir. Bununla kalmayıp günümüzde kullanım alanları daha çok artmış ve oldukça popüler bir grafik tekniği olmuştur. Özellikle grafik tasarımcılar tarafından çok sevilmektedir.
Vektör Grafik Nedir?
Vektör veya vektörel grafikler, çizgileri, şekilleri ve eğrileri tanımlayan matematiksel bir formüle dayanır. Bitmap/Raster grafiklerden farklı olarak görüntüyü oluşturmak için bir ızgara kullanmazlar. Vektör çizimleri ön plana çıkaran bu özellik yeniden ölçeklendirme yapıldığında kalite kaybının oluşmamasını sağlar. Bu grafikler çoğunlukla logolar, yazı içeren resimler, teknik ve hassasiyet gerektiren çizimler gibi alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Vektör Grafiklerin Tarihi
Yukarıda bahsettiğimiz gibi tamamen matematiksel bir formül ile oluşturulan vektör grafikler ilk olarak 1960 ve 1970 yılları arasında kullanılmıştır. Bu yıllarda Bitmap/Raster bir grafiği görüntüleyebilecek teknoloji oldukça pahalıydı. Bu nedenle vektörel çizimler oldukça ön plandaydı.
Vektör grafik ekranların ilk kullanımlarından biri US SAGE hava savunma sistemidir. 1999’a kadar ABD hava trafiği kontrolünde kullanıldı. MIT Lincoln Laboratuarı’ndaki TX-2’de bilgisayar grafikleri öncüsü Ivan Sutherland tarafından 1963’te Sketchpad programını yürütmek için vektör grafikleri de kullanıldı.
Bu grafik sistemleri arasında IBM 2250, Imlac PDS-1 ve DEC GT40 bulunur. Vectrex adlı vektörel grafiklerin yanı sıra Asteroids, Uzay Savaşları ve Rip-Off ve Tail Gunner gibi birçok vektör monitörlerini kullanan bir ev oyun sistemi vardı.
1980’li yıllarda Bitmap grafikler daha ön planda olmaya başlamıştı. Fakat, vektör grafikler büyük bir geri dönüş yaptı. Grafik tasarımcıları, ölçeklendirilmesi gereken grafikler oluşturmak için vektör grafikleri kullandı. Matematiksel olarak tanımlanan grafiklerin doğası, bir kartvizit için veya bir reklam panosu için harika bir çözümdür.
Vektör grafiklerinin popülaritesi, World Wide Web Consortium (W3C) adlı yeni bir grafik dili oluşturmaya yönlendirdi. Böylece Scalable Vector Graphics ya da kısaca “SVG” formatı oluştu. SVG, vektör şekilleri ve metinleri içeren ve gömülü raster grafikleri içerebilen telif ücretsiz bir dildir. Son yıllarda, “SVG” renderleme cihazının çözünürlüğünden tamamen bağımsız olan ve tipik olarak bir yazıcı veya ekran monitörü olan önemli bir format haline gelmiştir. Ayrıca cep telefonları için SVG versiyonu da bulunmaktadır. Özellikle, cep telefonları için özel biçime SVGT (SVG Tiny sürümü) denir.
Ölçeklenebilir Vektör Grafikler (SVG)
SVG, “Scalable Vector Graphics”‘in kısaltmasıdır. Türkçe karşılığı olarak “Ölçeklenebilir Vektör Grafiği” anlamına gelmektedir. SVG iki boyutlu grafikleri tanımlayan bir dildir. Bağımsız bir format olarak veya diğer XML ile karıştırıldığında, XML sözdizimini kullanır. HTML belgelerinde kullanılan SVG kodu, HTML sözdizimini kullanır. SVG, üç tür grafik nesnesine izin verir: vektör grafik şekilleri (örneğin, düz çizgiler ve eğrilerden oluşan yollar), görüntüler ve metin. Grafik nesneler gruplandırılabilir, stillendirilebilir, dönüştürülebilir ve birleştirilebilir. Özellik kümesi iç içe dönüşümleri, kırpma yollarını, alfa maskelerini, filtre efektlerini ve şablon nesnelerini içerir.
SVG çizimleri etkileşimli ve dinamik olabilir . Animasyonlar bildirimsel olarak (yani SVG animasyon öğelerini SVG içeriğine katıştırarak) veya komut dosyasıyla tanımlanabilir ve tetiklenebilir. [Kaynak].
SVG’nin Yaygın Kullanım Alanları
- Düz Çizimler ve Diyagramlar
- Logolar ve Simgeler
- Animasyonlar
- İnfografik Tasarımları
- Özel efektler
- Arayüzleri ve Uygulamalar
Vektör Grafik ile Bitmap-Raster Grafik Arasındaki Farklar
Vektör ve raster grafik arasında ki en önemli fark raster grafiklerin piksellerden oluşurken, vektör grafiklerin matematiksel çizgiler (yollar) ile oluşuyor olmasıdır. Tek fark bu mu? Tabi ki değil.
Vektör ve raster arasında ki farkları anlayabilmek için öncelikle bu grafiklerin nasıl oluştuğunu bilmemiz gerekiyor.
Piksel Nedir?
Temel olarak bir piksel insan gözüyle görülebilecek en küçük elemandır. Teknolojik ürünlerdeki çoğu görüntü piksellerden oluşmaktadır. Telefonunuzla çektiğiniz bir fotoğraftan, izlediğiniz bir videoya kadar çoğu şey pikseller ile oluşan raster görüntüdür. Bu görüntüler bitmap ya da raster olarak adlandırılır. Bitmap veya raster olarak ifade ettiğimiz görüntüler bir çok pikselden oluşmuş bir biçimdir. Pikseller bir çok farklı renkteki alt piksellerden (sub-pixel) oluşmaktadır. İsim olarak ”Picture Element” kelimelerinden türetilmiştir. Vektörel çizimlerde pikseller yoktur.
Bitmap Nedir?
Görüntü piksellerini bit-bit tanımlayan sıkıştırılmamış bir grafik biçimi olarak tanımlanır.
Bitmap görüntü formatı, küçük karelerden (piksellerden) oluşan, uzaktan bakıldığında anlamlı bir görüntü sunan grafik biçimidir. Ayrıca bir bit dizisi veya bitmap dizini olarak da adlandırılır. Bitmap temelde bir piksel haritasıdır. Bu yüzden pixmap olarak adlandırılmasına denk gelinebilir. Genelde bitmap terimi piksel başına bir bit anlamına gelirken, pixmap piksel başına birden çok bit içeren görüntüler için kullanılır.
Bitmap’in en kötü tarafı yeniden boyutlandırılması zor veya mümkün değildir. Örneğin, küçük bir raster görüntünüz varsa boyutunu büyüttüğünüz de piksellerin her biri büyüyecek ve büyüyen pikseller görüntüyü bozacaktır. Bu nedenle kartvizit, poster veya diğer baskıları basan birçok şirket vektör grafikleri tercih eder. Vektör çizimler, hiç bir bozulma olmadan yeniden boyutlandırılması nedeniyle logo, grafik ve metin için oldukça sık tercih edilmektedir.
Bir bitmap oluşturmak için görüntü mümkün olan en küçük birime (piksel) bölünür ve ardından her pikselin renk bilgisi (renk derinliği) satır ve sütunlarla eşlenen bitlerde depolanır. Bir bitmap görüntünün karmaşıklığı, her noktanın renk yoğunluğunu değiştirerek veya görüntüyü oluşturmak için kullanılan satır ve sütun sayısını artırarak artırılabilir. Bununla birlikte, bir kullanıcı bir bitmap görüntüsünü yeterince büyüttüğünde, noktalar bir ızgara üzerinde küçük renkli kareler halinde çözülürken sonuçta pikselleşir. [Kaynak]
Raster Grafik
Raster görüntüler bilgi depolamak için bit haritalar kullanır. Bu, büyük bir dosyanın büyük bir bitmap gerektirdiği anlamına gelir. Görüntü ne kadar büyük olursa, görüntü dosyası o kadar fazla disk alanı kaplar. Örnek olarak, 640 x 480 görüntü, 307.200 piksel için saklanacak bilgiyi gerektirirken, 3072 x 2048 görüntü (6.3 megapiksellik bir dijital kameradan gelen) bir kuyruklu 6,291,456 piksel için bilgi kaydetmeye ihtiyaç duyar. Bu dosya boyutlarını küçültmek için görüntüleri sıkıştıran algoritmalar kullanıyoruz. Jpeg ve gif gibi resim formatları, sıkıştırılmış resim formatlarıdır. [Kaynak]
Dosya uzantıları: .BMP, .TIF, .GIF, .JPG
Vektör Grafik
Sıralı komutları veya matematiksel ifadeleri veya 2 boyutlu veya 3 boyutlu bir ortama çizgi veya şekiller yerleştiren programları kullanarak vektör grafikleri olarak adlandırılır. Bir dizi matematiksel eğriden oluştuğundan, bu grafikler yazdırma için en iyisidir. Sonuç olarak, vektör grafikleri, büyütülseler bile net bir şekilde basılıyor. Sonuç olarak çok daha küçük bir dosya elde edilir. [Kaynak]
Dosya uzantıları: .SVG, .EPS, .PDF, .AI, .DXF
Vektör vs Raster
Raster grafikler ve vektörel grafikler hakkında yeterince bilgi sahibi olduğumuza göre arada ki farkları artık inceleyebiliriz. Genel olarak, vektör grafikleri daha verimli ve çok yönlüdür. Fakat kullanım amacınıza göre hangisini tercih edeceğiniz değişiklik gösterecektir.
| Raster Grafik | Vektör Grafik |
| Piksellerden yapılmıştır. | Çizgiler ve şekiller oluşur. |
| Bir renkten diğerine geçişi yumuşatmak için renkleri harmanlayabilirsiniz. | Şekillerin ana hatlarını çizersiniz ve tek bir renk içerir. |
| Fotoğrafları düzenlemek için idealdir. | Logo, çizim ve çizim, teknik çizim oluşturmak için ideal. |
| Yakınlaştırdığınız da pikseller gözükmeye başlayacaktır. | Yakınlaştırdığınız da her hangi bir bozulma olmadan aynı şekilde gözükecektir. |
| Çözünürlüğe göre dosya boyutu artar. | Büyük boyutlu bir vektör grafiği küçük bir dosya boyutunu korur |
| Görüntünün karmaşıklığına bağlı olarak, vektöre dönüştürme zaman alabilir. | Kolayca rastera dönüştürülebilir. |
| Yaygın raster programlar: Photoshop ve Paint Shop, GIMP (ücretsiz) gibi… | Genel programlar: Illustrator, CorelDraw, Inkscape (ücretsiz) gibi… |
| Raster görüntüleri sınırlı miktarda spot renk kullanarak basmak daha zordur. | Baskı bütçesini ayarlamak için renk sayısı kolayca artırılabilir veya azaltılabilir |
| Raster görüntüler, en yaygın resim formatlarıdır: jpg, gif, png, tif, bmp, psd… | Çözünürlükten bağımsız olarak her hangi bir boyutta veya çözünürlükte basılabilir. |
Vektör Grafik Formatları
• “SVG” — Scalable Vector Graphics (.svg)
Ölçeklenebilir Vektör Grafikleri (SVG), iki boyutlu grafikleri tanımlayan bir dildir.
- “DXF” — AutoCAD drawing exchange format (.dxf)
Çizim Arayüz Dosyası (DFX), sıklıkla farklı CAD programları arasında çizim alışverisi yapmak için kullanılır.
- “WMF”, “EMF” — Windows metafile and enhanced metafile formats.
EMF, “Enhanced MetaFile” nin kısaltması, Windows işletim sisteminde en çok yazdırma amacıyla kullanılan bir görüntü formatıdır. Bu aygıttan bağımsız biçim, Windows Meta Dosyası (WMF) biçiminin geliştirilmiş bir sürümü olarak geliştirilmiştir.
- AI (Adobe Illustrator Artwork) (AI)
- Adobe Illustrator’ın yerel formatı, EPS formatının değiştirilmiş bir versiyonu olan AI’dir. AI formatı oldukça yaygındır, ancak EPS formatından daha az evrenseldir.
- “EPS” — Encapsulated PostScript (.eps)
Encapsulated PostScript (EPS) hem vektör hem de bitmap verilerini temsil edebilir ve sanal olarak tüm grafik, çizim ve sayfa mizanpajı programları tarafından desteklenir.
• “PDF” — Adobe PDF format (.pdf)
Portable Document Format (Taşınabilir Belge Formatı)
Vektörel Çizim Editörleri
En iyi Vektör Grafik Editörleri
- Gravit Designer Inkscape
- Adobe Illustrator CC
- Affinity Designer
- Sketch
- Figma
- Boxy SVG
- Corel Draw
- Invision Studio
- Pencil2D
- sK1
- GRAVIT
- Xfig
- Xara Designer Pro X
- LibreOffice Draw
- SVG-edit
- Microsoft Expression Design
- Google Drawings
- ZeldDesigner
- macSVG
En İyi Online Vektör Editörleri
- Draw Svg
- Fatpaint
- Gravit
- Inker
- Janvas
- Method of Action
- Mondrian
- SVG-Edit
- Vecta.io
- Eezy
- Vectorpaint
- Vectr
- Youidraw
Vektör Görüntülerin Kullanım Alanları
Yüksek kaliteli ve yeniden ölçeklendirilebilir yapısı nedeniyle vektör grafikler çok çeşitli kullanım alanına sahiptir. Yaygın olarak baskı ve logo tasarımlarında kullanılmaktadır.
Nerede kullanılabilir?
- Genel Grafik Tasarım
- Kağıda ve Kıyafetlere Baskı
- Animasyonlar
- Nakış
- İşaret Yapımı
- Logolar
- Yazı Tipleri
- Sanat eserleri
Genel Grafik Tasarım
Esnek yapısı ve kolay boyutlandırılabilir olması nedeniyle logo tasarımları, veya çizimler gibi tasarımsal çalışmalarda sık sık kullanılmaktadır.
Kağıda ve Kıyafetlere Baskı
Bir şeyin kağıda veya kıyafetlere basılmasının temelde iki farklı yolu vardır:
Rasterleştirilmiş baskı
Bu genel kategoriye giren birçok baskı tekniği vardır. Nihai sonucun kalitesi ve hissi aralarında değişebilirken, kağıda veya kıyafetlere baskı piksellerine düşüyor. Mürekkep püskürtmeli ve lazer yazıcılar gibi çoğu tüketicinin bildiği en yaygın yazıcı türleri bu kategoriye girer. Giysilere baskı yapabilen endüstriyel mürekkep püskürtmeli yazıcılar bile var.Baskı işlemi temel olarak piksellerle yapılsa da, yazıcının çözünürlüğünden tam olarak yararlanmaya izin verdiği için vektör görüntülerini giriş olarak kullanmak mantıklıdır.
Şekil baskısı
Bu genel kategoriye giren birçok baskı tekniği var. Nihai sonucun kalitesi ve hissi aralarında değişebilirken, girdi vektör görüntüsünün şekillerini, daha sonra ilgili rengi aktarmak için kullanılan bazı temel malzemede (ipek elekler, bakır plakalar, diğer) kesmek veya çıkarmak Son üründe doğru yere.Bu işlemler tipik olarak vektör girişini gerektirir – çoğu durumda, vektör grafiklerinde kullanılan şekil tanımları olmadan temel malzemeyi kesemez / çıkaramazsınız.
Yazdırma, bilgisayar ekranında gördüğünüzden (genellikle inç başına 600 piksel / nokta, DPI) daha yüksek bir çözünürlüğe (tipik olarak inç başına 72 piksel / nokta, DPI) sahiptir. Bu, bir şey ekranınızda gayet iyi görünmesine rağmen, gerçekte yazdırıldığında “grenli” veya pikselli görüneceği anlamına gelir. [Kaynak]
Animasyonlar
Vektör animasyonu genellikle daha temiz ve pürüzsüz bir animasyona izin verir. Genellikle HTML5 veya Adobe Flash Kullanılır.
Nakış
Dikiş bölümleri (nakış nesneleri olarak da bilinir), bunların nasıl dikileceğini belirleyen yüzeyleri (alanları) ve çizgileri (yol) tanımlayan, bir tür nakışa özgü grafikler oluşturulabilir.
İşaret Yapımı
Yine bilgisayarda gördüğünüz bir çok ikon bu grafikler ile oluşturulmaktadır. Daha kaliteli bir görüntü ortaya çıkartması tercih sebebidir.
Logolar
Çözünürlükten bağımsız kullanım şekli nedeniyle logolar vektörel grafikler ile oluşturulmalıdır. Logonuzun kimi zaman çok büyük kimi zaman çok küçük olması gerekebilir.
Yazı Tipleri
Kendi yazı tipinizi oluşturabilir ya da var olan yazı tiplerini geliştirebilirsiniz.
Sanat eserleri
Tahmin edebileceğiniz gibi bir çizim sadece ihtiyaçları karşılamak amacıyla yapılmaz. Yaratıcılığınızı geliştirerek sanat eserleri üretmeniz mümkündür.
Vektör Grafiklerin Avantajları
Vektör grafiklerin tasarımdaki avantajları şunlardır:
- Kolayca oluşturulabilirler
- Vektör çizimleri ölçeklenebilir
- Görüntü bozulma sorunu yok
- Yeniden düzenlemek daha kolay
- Dosya boyutları küçük
- Ayrıntılı resimler için ideal
- Basılı olarak iyi görünüyorlar
- Bu grafikler genellikle daha estetik olarak hoş
- Dosya boyutları, renk derinliğinin boyutuna değil karmaşıklığa dayanır
- Animasyon ve sunumlar için iyidirler.
Infographics ve Çizimler Tasarlarken Avantajlar
Şirketler, vektör grafikleri kullanarak, tüm grafik tasarımlarında sağlam bir marka imajını koruyabilirler. Infographics sosyal medyada ve web’de dağıtımı kolaydır.
Infographic şablonları genellikle bir EPS dosyası içerir (bu grafik biçimi için kullanılan ortak dosya türlerinden biridir). PowerPoint gibi bir uygulama kullanırken vektör grafiklerini kullanmak daha kolaydır.
Bu yazımızda vektör grafikler hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştık. İlginizi çekebilecek yazılara göz atmayı unutmayın!